NETSCAPE

29

NETSCAPE

Nhà tiên phong trong lịch sử Internet

• Người sáng lập:                     James H. Clark và Marc Andreessen 

• Logo:

• Vị trí trong nền kinh tế Mỹ:  Ngoài Fortune 500 - năm 2007

• Nét đặc trưng:                        Viết lại “luật giao thông” trên mạng
• Sản phẩm chính:                   Trình duyệt Internet, cổng Web, công cụ

                                                  phát triển trực tuyến

• Doanh thu:                             447,8 triệu đô-la
• Số nhân viên:                         2. 936 người
• Đối thủ chính:                       Lycos, Microsoft, Yahoo!
• Phó Chủ tịch kiêm

Tổng quản lý
Netscape Netcenter:                 Jim Martin

• Phó Chủ tịch Netscape

Enterprice Group:                    Steve Savignano

• Trụ sở chính:                         Mountain View, California
• Năm thành lập:                      1994
• Website:                                 www.netscape.com

     Vào thời kỳ  đầu của kỷ  nguyên mạng toàn cầu, một chuyến du

hành vào thế giới ảo không hề dễ dàng. Bạn cần có sự cố vấn của các

chuyên gia trong việc hoàn thành những thủ tục rối rắm về điện tử, kiểu

như FTP và TelNet. Đường truyền thường xuyên bị gián đoạn, và cho dù

không gián đoạn thị máy tính của bạn lúc đó cũng rối loạn rồi. Không

thể phủ nhận Internet ở thời kỳ đầu là rất tuyệt vời nhưng hạ tầng cho

nó chưa sẵn sàng. Mãi cho tới năm 1994, khi Tim Berners-Lee cùng các

nhà nghiên cứu tại Đại học Illinois công bố một phương pháp mới trong

việc truyền thông tin trực tuyến. Họ đã phát triển một chương trình phần

mềm mới, đặt tên là “Mosaic” có thể giúp mọi người truy cập Internet

một cách dễ dàng.

     Sự liên kết của những người tiên phong đã mở lối cho tất cả mọi

thứ – từ America Online đến hệ thống ngân hàng trực tuyến. Nó cũng

trực tiếp dẫn tới sự  ra đời của Netscape Navigator, một phiên bản

thương mại của Mosaic do chính cha đẻ của nó phát triển. 

Hơn 6 triệu bản các trình ứng dụng mới của Netscape đã  được

đưa vào sử dụng chỉ trong vòng 6 tháng sau khi tung ra thị trường.

Và công ty – giống một trang Web nhiều hơn là một công ty thực sự

– đã bị cuốn theo đà phát triển chóng mặt này. Chưa đầy 10 tháng

sau, họ được xem là một trong những công ty có đợt bán trái phiếu

đầu tiên lớn nhất trong lịch sử Wall Street. Năm triệu cổ phiếu trong

tổng số vốn được đem ra bán với giá 28 đô-la mỗi cổ phiếu, gấp đôi

ước tính ban đầu. Và trong chỉ một ngày, thị giá đã vọt lên mức 78

đô-la trước khi kết thúc ở mức giá 58 đô-la. Công ty làm ra đồng lãi

đầu tiên 4 tháng sau đó và giá cổ phiếu tăng lên mức 170 đô-la làm

cho trị giá thị trường của Netscape đạt con số đáng kinh ngạc: 5 tỉ đô-

la. Netscape đáp lại bằng cách không ngừng gia tăng các địa chỉ trực

tuyến để dần dần biến mình thành một trong những trang Web được

nhiều người truy cập nhất. Họ thường xuyên nâng cấp bản thân trình

duyệt cùng các sản phẩm liên quan hướng tới đối tượng là các nhà

kinh doanh và phát triển mạng.

     Tính đến sinh nhật lần thứ hai của Netscape, họ đã có khoảng 38

triệu cá nhân và nhiều công ty kinh doanh hàng đầu thế giới đang sử

dụng tiện ích Netscape Navigator. Đương nhiên chuyện này đã gợi sự

chú ý của Bill Gates cùng những cộng sự của ông ở Microsoft, và câu

trả lời là: một trình duyệt Internet tương đương đã ra đời.

Phần còn lại, như người ta vẫn nói trong nhiều năm qua, đã trở

thành lịch sử.

***

      Netscape được thành lập vào tháng 4 năm 1994, vài tháng sau

khi Tiến sĩ James H. Clark không kên không trống rời khỏi công ty

máy tính mà chính ông đã thành lập trước đó 12 năm. Tức giận vì

bị đối xử  như vậy ngay tại trụ sở chính Mountain View, California

của công ty Silicon Graphic, và  cũng do đang tìm kiếm một thách

thức mới, Clark bắt tay với Marc Andreessen, một thanh niên 23

tuổi đến từ  Đại học Illinois qua sự  giới thiệu của một người bạn.

Andreessen là người tạo ra Mosaic, phần mềm kết nối Web mới được

phát triển tại Trung tâm Quốc gia của trường đại học cho Trình ứng

dụng công nghệ  cao. Andreessen rời khu ký  túc xá  Urbana-

Champaign để  tới thung lũng Silicon(1) sau khi lời kêu gọi thương

mại hóa trình duyệt có  giao diện được đồ  họa cẩn thận của anh

không được đáp lại. Cũng như Clark, anh cảm thấy cần phải chứng

minh một điều gì đó.

      Hai người ngay lập tức tìm được sự ăn ý với nhau. Ý tưởng đầu tiên

của họ là việc mạo hiểm đưa trò chơi của Nintendo lên trực tuyến đã

không thu được kết quả. Andreessen sau đó đề nghị hai người sẽ phát

triển một trình ứng dụng để cạnh tranh với Mosaic, một ý tưởng trước

đó  đã  bị từ  chối. Clark do ấn tượng với những khả  năng của mạng

Internet trong thời kỳ đầu, đã nhiệt tình đồng ý. Họ tuyển lại phần lớn

nhóm lập trình của Andreessen trong dự án gốc, và những nỗ lực này

đã dẫn họ tới một văn phòng mới không xa so với vùng Mountain View

cũ  của Clark. Tháng 10, họ  tung ra phiên bản thử  nghiệm của

“Netscape Network Navigator” lên mạng, cư dân mạng bắt đầu hăm

 hở tải về phần mềm mới thú vị “tương thích cho tất cả các môi trường

màn hình được ưa chuộng”.

      Cũng như bao phần mềm được phát triển vào thời gian đầu của

Internet, các sản phẩm của Netscape đều được dựa trên cái gọi là

“chuẩn mở  rộng” tương thích với hầu hết các hệ  thống thực tế  ảo

đang được sử  dụng. Gắn liền với giá  thành khởi điểm là  39 đô-la

(nhưng không lâu sau đã nhanh chóng giảm xuống thành rẻ như cho

không), trình duyệt này đã chứng minh một sự tương thích hoàn hảo.

Navigator là một thành công vang dội trước kỷ niệm một năm ngày

thành lập công ty. Điều này dẫn đến sự  xuất hiện của James L.

Barksdale – cựu giám đốc điều hành Bộ phận Dịch vụ Mạng không

dây AT&T – người sẽ đưa công ty lên một tầm cao mới với cương vị

Chủ tịch kiêm CEO. Tương lai của công ty có vẻ hết sức sáng sủa, họ

quyết định cổ phần hóa dù chỉ mới thành lập 16 tháng và vẫn chưa

có đồng lợi nhuận nào. Kết quả cho lần bán trái phiếu đầu tiên vào

ngày 9/8/1995 là một thành công to lớn nhất mà thị trường chứng

khoán từng ghi nhận cho tới thời điểm đó  (như đã  đề  cập ở  phần

trên). Netscape tiếp tục phát triển và nâng cấp thường xuyên trình

duyệt của họ. Một bài báo từng công bố các sản phẩm của Netscape

hiện đang được sử dụng bởi 15 triệu người trên toàn thế giới và hơn

70 công ty trong danh sách Fortune 100(1).

       Netscape tiếp tục kinh doanh có lãi đến năm 1996, khi cổ phần

công ty được phân chia và AOL bắt đầu tiến xa hơn trên mạng bằng

cách chính thức phổ biến trình duyệt của Netscape đến với 5 triệu

khách hàng của họ. Lợi nhuận từng quý  từ  việc quảng cáo trên

mạng và các sản phẩm kinh doanh ngày càng tăng cao, và cho đến

tháng 6, với 38 triệu khách hàng, Netscape đã tuyên bố Navigator là

“trình ứng dụng cho máy tính cá nhân được yêu thích nhất trên toàn

cầu”. Vào mùa thu, Website của họ ghi nhận được con số ấn tượng:

100 triệu lượt truy cập mỗi ngày. Lợi nhuận của quý đạt tới mức 100

triệu đô-la – gấp 329% so với cùng kỳ  năm trước. Rõ  ràng, mạng

Internet là  một ngành kinh doanh đầy quyền lực và  có  sức ảnh

 hưởng lớn đến văn hóa, Netscape đang đứng ở vị trí tiên phong trên

cả hai lĩnh vực này. 

      Cùng với thời kỳ phát triển của mạng Internet trong năm 1997, câu

chuyện về sự thành công rực rỡ của Netscape – cũng như của những

nhà  tiên phong trực tuyến như America Online, Yahoo! và

Amazon.com – dĩ nhiên không thể không được để ý tới. Những đối thủ

tiềm năng bỗng nhiên thấy mình đang đứng ngay bên cạnh một cuộc

săn vàng lớn và họ gấp rút phát triển những chiến lược để nhanh chóng

tham gia. Không may cho Netscape, Bill Gates và Microsoft đã bắt tay

vào thị trường trình duyệt.

      Mọi việc rõ  ràng ngay từ  đầu khi Microsoft xem trình duyệt

Internet Explorer của mình như con ất chủ bài để thống trị không gian

mạng, dù là kẻ đến sau. Họ cũng rất hăng hái trong việc tìm kiếm thị

trường. Netscape không dễ  dàng chịu lùi bước trước sự  đe dọa ngay

trong lĩnh vực kinh doanh mà họ gần như một tay tạo nên, vì thế đã cố

ngoi lên bằng Cuộc chiến Browser (Browser War)(1). Có một dạo, Clark,

Andreessen và Barksdale đã phải xoay xở để chạy theo đối thủ trong

từng cập nhật nhỏ nhất. Thực tế cả hai trình duyệt này quá giống nhau,

và tranh cãi về những tính năng của chúng gợi cho người ta nhớ lại vụ

Pepsi khởi kiện Coke. 

      Nhưng những cuộc tấn công liên tục đã giống lên một hồi chuông

cảnh báo. Gần cuối năm 1997, Netscape nhận thấy mình phải đối mặt

với việc thua lỗ 115,5 triệu đô-la trên mạng và họ phản ứng lại bằng

việc thành lập một khu vực mới tập trung vào việc biến Netcenter

thành địa chỉ trung tâm dẫn đầu trên mạng hay gọi là  “cổng thông

tin”. Họ đưa lên những dòng tít tin tức, các nhóm thảo luận, công cụ

mạng, và “chợ ảo nơi người ta có thể mua sắm những vật dụng yêu

thích như sách, nhạc, dịch vụ du lịch, hoa, hàng giảm giá, phần mềm,

và còn nhiều hơn thế nữa”,  như một tờ báo bán hàng. Mặc dù vậy, mọi

việc đã quá muộn. Microsoft chiếm được ngày càng nhiều thị trường

trong lĩnh vực trình duyệt; những trang khác như Yahoo.com,

 Amazon.com, và aol.com cũng cạnh tranh để trở thành cổng thông tin

hàng đầu. Netscape bị chèn ép đến mức vô vọng.

     Điều không tránh khỏi đã  đến bằng một tuyên bố  vào ngày

24/11/1998. AOL – đối tác làm ăn thuở  nào và  cũng là  một trong

những đối thủ của Netscape – đã đồng ý mua lại công ty trong tình

trạng “thỏa thuận phần tiền lãi phân chia theo cổ phần” tăng lên tới

giá khoảng 10 tỷ đô-la. Việc đóng cửa được chuẩn bị vào mùa xuân

năm sau đó. America Online ra sức tuyên bố công ty con mới của họ

sẽ vẫn giữ trụ sở chính tại Mountain View và tất cả nhân viên đều sẽ

được chào đón tại công ty mẹ. Nhưng tất cả những ai biết Netscape

đều hiểu rõ mọi chuyện sẽ không còn như xưa nữa.

***

     Địa chỉ cổng thông tin của Netscape ghi nhận con số hơn 13 triệu

thành viên vào đầu năm 1999, nhưng khi đó cũng là lúc lần đầu tiên

Internet Explorer vượt qua mặt Navigator trên thị trường này.

Cộng đồng mạng nhìn chung thất vọng về  những gì AOL cung

cấp, và  mọi chuyện có  vẻ  khá  ảm đạm cho đội ngũ  tại Mountain

View. Những ý  kiến bi quan trong và ngoài Netscape đã giảm bớt khi

Marc Andreessen được nêu tên giữ chức vụ Giám đốc Kỹ thuật mới

của America Online. Và các nhà quan sát nhìn chung đều tán đồng

khi AOL tuyên bố thành lập một tổ chức mới bao gồm cả hai công ty,

một liên minh mới với Sun Microsystems sử dụng Netscape quảng bá

cho việc kinh doanh trực tuyến, một hứa hẹn mới về  việc tiếp tục

phát triển và nâng cấp các trình duyệt. Nhưng không khí lại chùng

xuống khi AOL tuyên bố 1.000 nhân viên, chia đều ở cả Nestcape và

AOL, sẽ bị cắt giảm.

     Sự  thật là  vào thời gian đầu, các trình duyệt mới đã  ra đời và

không ngừng bắt kịp Microsoft trong từng chi tiết. Số người đăng ký

vào Netcenter ngày càng tăng nhưng chỉ trong vòng hai tháng, liên

minh Sun đã tỏ ra khá khó chịu – đặc biệt đối với những ai ủng hộ

Netscape mở các phần mềm chuẩn và đa chức năng. Những chậm trễ

trong việc đưa thêm bản nâng cấp trình duyệt cũng là tiếng cảnh báo

 đầu tiên, rồi bỗng nhiên mọi người đều không còn vui vẻ nữa. Tháng

9 năm 1999, nhà  đồng sáng lập Andreessen thấy tình hình không

còn dễ chịu nên đã ra đi thành lập một công ty mới.

      Tình hình dường như khá hơn vào năm 2000, với lượng đăng ký

Netcenter vượt lên con số 25 triệu, cùng với trình duyệt Netscape 6

nhận được nhiều đánh giá tốt. Nhưng cổ phần của Netscape lúc này

trên thị trường đã  giảm 30%, và  bản thỏa thuận giữa Microsoft và

AOL, mỉa mai thay, lại biến Internet Explorer trở thành trình duyệt

mặc định của họ. Nhưng cho dù kết quả cuối cùng có thế nào, vai trò

tiên phong của Netscape trong lịch sử  Internet cũng đã  được mọi

người thừa nhận.