HÃNG PHIM MGM

48

HÃNG PHIM MGM

Tiếng gầm sư tử

• Người sáng lập:                                                          Marcus Loew và Louis B. Mayer

• Logo:

• Vị trí trong nền kinh tế mỹ:                                         Không xếp hạng trong Fortune 500 – năm 2007

• Nét đặc trưng:                                                             Hình mẫu thu nhỏ  của Hollywood và  nước MỸ
thập niên 1920 và 1930

• Sản phẩm chính:                                                        Phim điện ảnh, chương trình truyền hình, video

                                                                                           gia đình và những sản phẩm có đăng ký bản quyền

• Doanh thu:                                                                 1,2 tỉ đô-la (năm 2000)
• Số nhân viên:                                                             870 người (năm 2000)
• Đối thủ chính:                                                            Sony pictures, Time Warner và Walt Disney         
• Chủ tịch kiêm CEO:                                                    Alex Yemenidjian
• Trụ sở chính:                                                             Santa Monica, California                                   
• Năm thành lập:                                                          1924

• Website:                                                                      www.mgm.com

   Thập niên 70 của thế  kỷ trước là  thời kỳ  của những sự  kiện

không lấy gì lâm vẻ vang của nước Mỹ – vụ tai tiếng Watergate, dịch

viêm phổi, các vũ điệu cuồng loạn của giới hippi, nhưng xen kẽ những

chuyện đáng buồn đó còn có những cơn sốt vé khi các rạp hất chiếu các

siêu phẩm điện ảnh và tạo nên thời hoàng kim cho Hollywood. Thành

quả đó chủ yếu là nhờ hãng phim huyền thoại MGM - Metro-Goldwyn-

Mayer - với biểu tượng con sư tử đang gầm rú của mình, từng là hình

ảnh đại diện cho nền công nghiệp giải trí Hoa Kỳ, và cũng từng bán hết

tài sản của mình, kể cả đạo cụ và phục trang đóng phim, để trang trải

cho các món nợ tài chính. 

     Marcus Loew chưa bao giờ  muốn trở  thành một nhân vật quan

trọng trong làng giải trí. Ông cũng chưa từng nghĩ rằng mình sẽ thay

đổi được cách làm việc của Hollywood hay, mơ ước sẽ  có  sức ảnh

hưởng đến như thế trong việc thay đổi hình ảnh nước Mỹ trong mắt

cả thế giới. Nhưng ông cũng không cam lòng làm một nhân viên bán

hàng bình thường cho một cửa hàng bán đồ lửng thú ở New York. Thực

ra, ông muốn ghi dấu ấn của riêng mình trong lĩnh vực bất động sản.

Ông bắt đầu bằng việc hùn vốn mua một chung cư nhỏ. Dù vậy, Loew

cũng thích rạp hát, và ông chia sẻ niềm đam mê này với những người

khaác… trong đó có một người bạn phất lên nhờ sở hữu một hệ thống

phòng chiếu phim. Rất ấn tượng với điều đó, Loew đã thuyết phục đối

tác trong lĩnh vực bất động sản và một người bạn khác làm nghề diễn

viên cùng nhau tham gia kinh doanh trong lĩnh vực này. Năm 1904,

họ mở sân khấu kịch People’s Vaudeville trên Phố 23, New York và

nhanh chóng thành công. Bộ ba sớm mở rộng sang kinh doanh các rạp

chiếu bóng và trung tâm đặt vé xem kịch Vaudeville. Chỉ trong vòng

vài năm, họ đổi tên và tổ chức lại công ty thành Tổ hợp Loew’s Inc.,

với tổng vốn đầu tư  lên đến 17,5 triệu đô-la.

      Cùng lúc đó, những hãng phim mới bắt đầu mọc lên ở phía Nam

California và  hấp dẫn các nghệ  sơ, diễn viên, kỹ  thuật viên và  các

ngôi sao hàng đầu của ngành điện ảnh. Loew không hứng thú  với

cuộc phiêu lưu mới này – cho tới khi ông nhận ra lợi ích kèm theo

của nó: sở hữu một hãng phim sẽ cho ông quyền điều hành trực tiếp

một dây chuyền sản xuất và kinh doanh các loại phim ông muốn đưa

ra rạp chiếu bống của mình. Năm 1920, ông mua Tập đoàn Metro

Picture và Louis B. Mayer Pictures và sáp nhập cả hai thành một. Tuy

nhiên, lúc đầu hãng mới này không sản xuất ra loại phim mà Loew

muốn, nên năm 1924, ông bổ  sung thêm Goldwyn Picture và  bổ

nhiệm Irving Thalberg chịu trách nhiệm giám đốc sản xuất cho hãng

phim. Thế là MGM ra đời.

Ben-Hur - Bộ phim đoạt 12

giải Oscar năm 1959

       Mayer và  Thalberg đã  trở  thành một nhóm tuyệt vời và ngay lập tức thu hút sự

chú ý của các họa sĩ, chuyên viên kỹ thuật và  ngôi sao hàng đầu. Đạo diễn Von

Stroheim và King Vidor đã thực hiện được nhiều kỳ  tích điện ảnh khi sản xuất ra

nhiều tác phẩm đạt doanh thu khổng lồ với các ngôi sao bao gồm Greta Garbo, Clark

Gable, Joan Crawford, Spencer Tracy, James Stewart, Elizabeth Taylor và Mickey

Rooney (slogan lúc đó  của công ty là “nhiều sao hơn cả  trên thiên đường”).

Những phim như Ben-Hur, Grand Hotel,

Munity on the Bounty, và The Great Zeigfield đã giành được vô số giải

thưởng của Viện Hàn lâm Điện ảnh Hoa Kỳ  (tức Giải Oscar). Đầu

những năm 1930, MGM là hãng phim lớn và giàu có nhất Hollywood.

Họ  cũng hoàn thành xuất sắc mục tiêu ban đầu (và  cũng rất quan

trọng) của Loew là đưa khán giả đến với rạp chiếu bóng.

    Thalberg mất năm 1936, nhưng thành công của hãng thị vẫn tiếp

tục. Gone With the Wind (Cuốn theo chiều gioá), The Philadelphia Story, và

một loạt những phim đầu tư ít vốn nhưng đạt doanh thu cao như Andy

Hardy và Tarzan đã thắng đậm. Mayer tập trung vào những phim có chủ

đề yêu nước và luôn luôn kết thúc có hậu và khách thị vẫn tiếp tục kéo

đến rạp. “Công việc của chúng tôi là  làm ra những bộ  phim đẹp về

những con người đẹp. Ai không hiểu được điều này thị không phải là

người làm trong lĩnh vực này”, ông đã từng nói như thế. Hãng phim tiếp

tục cho ra mắt khoảng 45 bộ phim mỗi năm, và đó là những cỗ máy kiếm

tiền cho công ty.

***

    Sự vượt trội của MGM được duy trì qua thời kỳ Chiến tranh Thế

giới lần II. Sau đó, sở thích của khán giả thay đổi, sự phát triển của

ngành truyền hình, tuổi tác ngày càng cao của các ngôi sao lớn đầu

quân cho hãng, tất cả đều có ảnh hưởng không tốt đến công ty. Lợi tức

từ  bờ  Đông(1) 

                                                  (1) Ý nói các rạp chiếu bóng (nơi tiêu thụ) ở bờ Đông nước Mỹ, tiêu biểu là New York; trong khi các

phim trường (nơi sản xuất) đều đặt ở bờ Tây, tiêu biểu là Los Angeles, California.

của Loew cũng ngày càng đáng quan tâm hơn. Mayer,

người luôn mâu thuẫn với những người đến từ  New York, đã  ra đi

trước nhiều áp lực vào năm 1951. Ông được thay bằng Dore Schary,

giám đốc sản xuất hãng phim, người đã phát triển hàng loạt những vở

kịch truyền hình nghiêm túc đương thời (The Asphalt Jungle), những

phim sử thi được đầu tư nhiều (Ivanhoe), những phim hài tình cảm

lãng mạn (Father of the Bride), và  những bộ  phim lịch sử  (Julius

Caesar). Họ còn sản xuất cả một loạt phim nhạc kịch (Easter Parade,

Show Boat, Singin’ in the Rain) với sự có mặt của rất nhiều ngôi sao lớn

khác như Fred Astaire, Gene Kelly và Frank Sinatra. Tuy nhiên, tổng

lợi nhuận không tăng lên được bao nhiêu và Schary rời khỏi công ty

vào năm 1956. Chỉ có một vài phim nổi bật sau nhiệm kỳ của ông như

Jailhouse Rock của Elvis Presley và phim làm lại của Ben-Hur, đã đoạt

12 giải Oscar.

      Năm 1965, Doctor Zhivago trở  thành bộ  phim duy nhất thành

công sau một thời gian dài loay hoay của họ. Với sự xuống dốc này,

công ty được đặt dưới sự quản lý của một ông chủ trong ngành hàng

không Kirk Kerkorian. Ông bổ nhiệm giám đốc sản xuất cũ của CBS

James T. Aubrey làm tổng giám đốc hãng phim. Ông này ngay lập tức

cắt giảm chi tiêu bằng cách sa thải nhân viên và bán đi hàng trăm

ngân đạo cụ cũng như trang phục trong những tháng ngày còn vinh

quang của MGM. Từ  cỗ  xe ngựa kéo trong Ben-Hur cho tới đôi giày

hồng ngọc trong The Wizard of Oz (Phù thủy xứ Oz) đều lần lượt ra đi.

Xưởng phim tiếp tục sản xuất những bộ  phim có  chi phí thấp,

nhưng chỉ có  vài phim gây tiếng vang sau bộ  phim Shaft  ra mắt

năm 1971. Vào cuối thập kỷ  70, MGM không còn được coi trọng

như trước nữa, mặc dù  bản thân hãng vẫn kinh doanh có  lãi nhờ

nguồn đầu tư đa dạng, chủ yếu của tập đoàn khách sạn sòng bạc

Nevada. Có người còn đoán rằng Kerkorian lúc đầu mua MGM chú để

bổ sung cho bộ sưu tập tài sản những thương hiệu nổi tiếng trên thế

giới của ông ấy ở Las Vegas và Reno. 

      Tuy nhiên, MGM đã hồi sinh vào năm 1980 khi Kerkorian tách

nó ra làm hai bộ phận riêng biệt: khách sạn và hãng phim. Sau đó,

ông mua lại công ty United Artists, được thành lập năm 1919 bởi

Mary Pickford, Douglas Fairbanks, D.W. Griffith và  Charlie Chaplin.

Ngoại trừ  sự  ra đời theo định kỳ  của loạt phim về  châng siêu điệp

viên hư cấu nổi tiếng James Bond, toàn bộ xưởng phim vẫn không cho

ra đời được nhiều xuất phẩm lớn trong suốt thập niên 1980.

Kerkorian cải thiện tình hình bằng việc bán một phần công ty đi, mặt

khác chuyển công ty bấy giờ  đã  được đổi tên thành MGM/UA

Communications cho công ty truyền hình cáp Ted Turner – chỉ để

sau này mua lại một lần nữa, trừ thư viện phim cũ của hãng. Lorimar-

Telepictures được giao quyền điều khiển công ty huyền thoại một

thời này. Và sau đó, năm 1989, Kerkorian bán toàn bộ những gì còn

lại cho công ty truyền hình của Úc Qintex. Năm sau đó, họ chuyển

giao công ty cho Pathe Communications của một nhà tài phiệt người

Ý là Giancarlo Parretti.

Doctor Zhivago – Bộ phim thành công

hiếm hoi của MGM những năm 1960

     Thật không may, MGM-Pathe Communications cũng chẳng làm ăn

khấm khá  hơn được bao nhiêu. Họ buộc lòng phải hoãn thực hiện

một số  phim (bao gồm Thelma andLouise, bộ  phim

sau này gây được tiếng vang lớn), vì không có đủ tiền cho việc in ấn

và quảng cáo. Lương trả cho nhân viên cũng bị trì hoãn. Hãng phim

bị tấn công bởi nhiều vụ kiện cáo. Một phiên tòa  ở Ý nêu lên cáo

buộc lừa đảo phá sản cho Parretti, người mà tạp chí Time gọi là “ông

trùm bí ẩn”. Những phim được công chiếu ngoài rạp như Rocky V và

Not Without my Daughter đều gây thất vọng và hoàn toàn là những

thất bại thẫm hại.

     Tài khoản tại ngân hàng Lyonnais ở Hà Lan, nguồn vay chính của

Pathe, cũng bị phong tỏa năm 1992 và quyền điều hành hãng phim

được chuyển sang một công ty con khác. Một năm sau, họ hăng hái

chỉ định Frank G. Mancuso giữ chức vụ chủ tịch kiêm CEO. Nhưng

năm 1996, thỏa thuận có vấn đề và phim trường lại bị đưa trở về vị

trí cũ. Mỉa mai thay, người mua hóa ra lại là người đã từng sở hữu

toàn bộ công ty trước đó - không ai khác hơn ngoài Kerkorian. Trong

một lần cao hứng thu mua, ông đã vú luôn hãng phim Orion vào năm

1997. Trong quá  trình đó, Kerkorian đã  nắm trong tay 1.900 đầu

phim và 3.000 tập phim truyền hình. Việc này đã khiến cho tài sản

của MGM lên đến con số 5.000 phim (được xem như bộ sưu tập phim

lớn nhất trên thế  giới kể  từ  sau năm 1948) và  8.200 chương trình

truyền hình. Trong lần đầu tiên bán trái phiếu ra thị trường cùng

năm, ông đã bán được 9 triệu cổ phiếu trong tổng số cổ phiếu thường

của MGM.

MGM Grand Hotel tại Las Vegas

      Ngày nay, hãng phim vẫn tiếp tục với loạt phim James Bond. Họ

cũng sản xuất những phim khác (The Thomas Crown Affair), các

chương trình truyền hình (Stargate SG-1), phim truyện video dành

cho gia đình (lấy từ thư viện phim đồ sộ của mình) cùng những sản

phẩm tiêu dùng có bản quyền khác (dựa trên phim và nhân vật).

      Tuy nhiên, ngay cả những người ủng hộ đáng tin cậy nhất của

công ty cũng phải thừa nhận rằng, đã qua rồi thời kỳ MGM thống trị

Hollywood và Hollywood thống trị thế giới.

Series 20 phim về Điệp viên 007 - James Bond của MGM